Νεοελληνική ορθογραφία: ιστορία, θεωρία, εφαρμογή

Αβγό ή αυγό; τρένο ή τραίνο; αγόρι ή αγώρι; Παρόμοια ερωτήματα βρίσκουν τις απαντήσεις τους στις σελίδες αυτού του βιβλίου, το οποίο λειτουργεί ως Ορθογραφικός Οδηγός, καθώς εξετάζει τις σχέσεις της νεοελληνικής γραφής με καθένα από τα βασικά επίπεδα ανάλυσης της γλώσσας (φωνολογία, μορφολογία, σημασιολογία/λεξικολογία, σύνταξη). Ειδικά κεφάλαια αφιερώνονται στον τρόπο γραφής των κυρίων ονομάτων, στην παράσταση του τόνου και στη χρήση κεφαλαίου αρκτικού γράμματος.

Το βιβλίο, όμως, δεν εξαντλείται σε αυτό τον καθαρά χρηστικό χαρακτήρα. Διαβάζοντάς το ο αναγνώστης θα λύσει και άλλες απορίες του: Γιατί κάποιες γραφές θεωρούνται σωστότερες από άλλες; Πώς καθιερώνεται ο ορθός τρόπος γραφής των λέξεων; Ποιος τον αποφασίζει; Πότε και από ποιους ρυθμίστηκε η νεοελληνική ορθογραφία; Μπορεί να αλλάξει στο μέλλον; Και ακόμη, πώς οι επιστημονικοί προβληματισμοί συμπλέκονται με ιδεολογικούς παράγοντες και όλοι μαζί προσδιορίζουν τη σημερινή μορφή της νεοελληνικής ορθογραφίας – αλλά και της ορθογραφίας όλων των γλωσσών; Για να απαντηθούν όλα αυτά τα ερωτήματα, προτάσσεται μια γενική εισαγωγή στη σχέση της γλώσσας με τη γραφή, και το πρώτο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στην περιγραφή των διαφορετικών συστημάτων που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού.

Στη συνέχεια το βάρος δίνεται, όπως είναι φυσικό, στην ελληνική γλώσσα και στους διάφορους τρόπους καταγραφής της. Από τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες της αρχαίας ελληνικής με τη γραμμική Β, περνάει στη δημιουργία του ελληνικού αλφαβήτου, την εξέλιξή του και τον τρόπο με τον οποίο αυτό αναπαρέστησε την αρχαία, την ελληνιστική και τη μεσαιωνική ελληνική, και φτάνει ως τους προβληματισμούς που σχετίζονται με τον τρόπο γραφής της νέας ελληνικής, τις πρόσφατες απόψεις για την τονική μεταρρύθμιση και τις σύγχρονες συζητήσεις για το πόσο ιστορική πρέπει να είναι η νεοελληνική ορθογραφία. Δεν λείπει επίσης μια συνοπτική αναφορά στα greeklish.

Το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών 2009 για εργασία που αφορά τη μελέτη της ελληνικής γλώσσας. Ο συγγραφέας είναι επίκουρος καθηγητής Ιστορικής Γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ.